رِیدیوم (Raydium) بزرگترین صرافی غیرمتمرکز در شبکه سولاناست. توی این صرافی به راحتی می‌تونیم توکن‌های مختلف بلاکچین سولانا رو خرید و فروش و یا در اصطلاح، سواپ (Swap) کنیم. با آموزش صرافی ریدیوم (Raydium) همراه ما باشید که تا کار با این دکس جذاب رو تجربه کنیم.
خوبه که قبل از شروع آموزش صرافی ریدیوم، با نحوه عملکرد دِکس‌ها آشنا بشیم. صرافی غیرمتمرکز یا Decentralized Exchange که به اون دِکس (DEX) هم گفته میشه، یه پلتفرم برای تبدیل یا ترید توکن‌های مختلف روی یک بلاکچینه. توی یه دکس مثل ریدیوم، می‌تونید یه توکن مثلا SOL را بدید و به جاش USDT بگیرید؛ بدون اینکه نیاز باشه ثبت نام کنید یا احراز هویت انجام بدید. آیا این زیبا نیست؟
دِکس یه اپلیکیشن غیرمتمرکز یا Decentralized App محسوب میشه که شامل چندین قرارداد هوشمنده و روی یه بلاکچین خاص پیاده‌سازی شده. قرارداد هوشمند، چند خط کُد نویسیه که تعیین می‌کنه در صورت برقرارشدن چه شروطی، چه اتفاقی در بلاکچین رقم بخوره!
دکس‌ها از مهم‌ترین بخش‌های حوزه امور مالی غیرمتمرکز یا دیفای (DeFi) به حساب میان؛ چون حجم معاملات و سرمایه بلوکه‌شده در اون‌ها از میلیاردها دلار فراتر رفته.
اگه دوس دارید با سایر دکس‌ها و قابلیت‌های جذابشون آشنا بشید، حتما به صفحه بهترین صرافی‌های غیرمتمرکز سربزنید. ما دکس‌های معروف دیگه‌ای مثل پنکیک سواپ (PancakeSwap) و یونی سواپ (Uniswap) رو هم آموزش دادیم که بزرگترین دکس‌های شبکه بایننس و اتریوم هستن.
بذارید ابتدا یه نگاهی به صرافی‌های متمرکز بندازیم و بعد بریم سراغ غیرمتمرکزها (دِکس‌ها). صرافی متمرکز، محلی رو ایجاد کرده که کاربرها بتونن با هم خرید و فروش کنن. فروشنده‌ها و خریدارها، سفارشات خودشونو توی بخشی به نام دفتر سفارش (Order Book) ثبت می‌کنن و کار صرافی اینه که سفارش‌های متضادی که قیمت برابر دارن رو اجرا کنه؛ اینطوری خرید و فروش‌ها انجام میشه.
دکس‌ها چیزی به نام «دفتر سفارش» ندارن و به جاش از مکانیزمی به نام «بازارساز خودکار» یا Automated Market Maker یا همون AMM استفاده می‌کنن. بازارساز خودکار با استفاده از مفهومی به نام «استخر نقدینگی» یا Liquidity Pool، نقدینگی لازم برای انجام معاملات رو تامین و قیمت‌ها رو مدیریت می‌کنه. اینو در ادامه بیشتر بازش میکنیم تا مفهوم بشه.
همونطور که توی صرافی‌های متمرکز، بازارهای مختلف مثل BTC/USDT و SOL/USDT داریم، توی دکس‌ها، استخرهای نقدینگی، جایگزین بازارهای مختلف شدن. مثلا استخر SOL/USDT محل خرید و فروش یا در اصطلاحِ دکس‌ها، محل سواپِ (Swap) دو رمزارزِ سولانا و تتره.
منطق بازارساز خودکار اینطوریه که میان توی یه استخر که از یه جفت ارز مثل سولانا و تتر تشکیل شده، هر کدوم از توکن‌ها رو به مقدار مساوی واریز می‌کن. مثلا 1 میلیون دلار SOL و 1 میلیون دلار USDT. الان استخر SOL/USDT در مجموع 2 میلیون دلار نقدینگی داره. هر بار که یه کاربر تراکنش خرید SOL ارسال کنه، از SOL استخر برداشت میشه و به جاش USDT به استخر واریز میشه.
نکته اینجاس که هر چی تراکنش کاربر بزرگتر باشه، تعادل یا نسبت بین دو ارز موجود در استخر رو بیشتر بهم می‌زنه و قیمت دارایی اصلی، بیشتر نوسان می‌کنه.
عده‌ای که نقدینگی لازم استخرهارو تامین می‌کنن، از کارمزد معاملات اون استخر، درآمد بدست میارن. اگر زمانی قیمت یه رمزارز در دکس با قیمت اون در سایر بازارها متفاوت بشه، آربیتراژکارها سریع وارد عمل میشن و اون رمزارز رو از جای ارزان می‌خرن تا در جای گران بفروشن و اینطوری دوباره تعادل قیمت برابر میشه.
در ادامه آموزش صرافی ریدیوم، می‌خوایم با امکانات این صرافی آشنا بشیم. درسته که اصلی‌ترین سرویس ریدیوم، قابلیت سواپ (یا تبدیل) توکن‌های مختلف به همدیگه‌س، اما این صرافی کلی سرویس جذاب به کاربرها ارائه میده. طور کلی، امکانات Raydium شامل این موارد هستن:
نکته مهم: به طور کلی برای معامله توی دکس‌ها، باید رمزارزهاتون توی یه کیف پول Web3 مثل تراست والت (Trust Wallet) یا متامسک (Meta Mask) باشه، البته بهتره از کیف پول‌های اختصاصی سوالانا یعنی فانتوم (Phantom) و سولفلر (Solflare) استفاده کنید. ما در این آموزش از کیف پول فانتوم استفاده میکنیم.
نکته: همونطور که گفتیم، ریدیوم روی شبکه سوالاناست؛ پس کارمزد تمام تراکنش‌ها باید با کوین SOL پرداخت بشه. یعنی لازمه که یه مقدار SOL توی کیف پولتون داشته باشید. می‌تونید از یه صرافی ایرانی سولانا بخرید و در ادامه، اون رو از صرافی انتقال بدید به هر کیف پولی که می‌خواید با اون به سایت ریدیوم وصل بشید.
همونطور که گفتیم، بهترین راه برای ورود به سایت Raydium با گوشی، استفاده از کیف پول فانتومه. آگه نحوه کار با این برنامه رو بلدید نیستید، نگران نباشید، چون ما آموزش کیف پول فانتوم رو به طور کامل براتون آماده کردیم.
(با VPN روشن)، وارد اپلیکیشن Phantom میشیم و در قسمت سرچ، تایپ میکنیم: Raydium و وارد سایت اصلی ریدیوم میشیم و تیک موافقت با متن صلب مسئولیت رو میزنیم. بلافاصه صفحه سواپ رو مشاهده میکنیم.
نکته: به جای اپلیکیشن فانتوم، می‌تونید از مرورگر گوگل کروم هم استفاده کنید. اما موقع اتصال کیف پول به مرورگر، خیلی اذیت می‌کنه. به همین خاطر، بهتره مستقیم از کیف پول فانتوم استفاده کنید. به شرطی که توکن‌هاتونو از قبل به این کیف پول انتقال داده باشید!
برای اتصال کیف پول، دکمه «Connect» رو در بالا سمت راست صفحه، میزنیم و از لیستی که بهمون نشون میده، Phantom رو انتخاب میکنیم.
بعد با انتخاب اکانت مورد نظرمون در فانتوم، «Connect» رو میزنیم. به همین راحتی کیف پول ما به سایت ریدیوم متصل شد.
مهم‌ترین سرویس توی یه دکس، سواپ توکن‌هاست. پس آموزش صرافی ریدیوم رو با توضیح بخش سواپ (Swap) شروع میکنیم.
فرض کنید می‌خوایم یه مقدار SOL بفروشیم و به جاش USDC دریافت کنیم. (توکن USDC مثل تتر، یه استیبل کوین معتبر و پدرمادر داره!) توی باکس بالا، SOL و توی باکس پایینی، USDC رو انتخاب میکنیم. در ادامه، تعداد SOL برای فروش رو وارد میکنیم.
حالا باید جزئیات تراکنش رو بررسی کنیم. اگه دکمه More info رو بزنیم، اطلاعات بیشتری بهمون نمایش داده میشه. این اطلاعات شامل:
در نهایت، دکمه Swap رو میزنیم و یبار دیگه باید اطلاعات رو بررسی و تایید کنیم. اگه همه چی اوکی باشه، دکمه «Confirm» رو میزنیم.
تراکنش بعد از چند ثانیه انجام میشه و اگه مشکلی نباشه، پیام «» بهمون نمایش داده میشه. حالا اگه از صرافی خارج بشیم، می‌تونیم توکنی که دریافت کردیم رو در کیف پول فانتوم مشاهده کنیم.
اگه در صفحه سواپ، روی آیکون تنظیمات بالا سمت راست بزنید، می‌تونید تنظیمات دلخواه خودتونو برای تراکنش‌های سواپ اعمال کنید.
اولین گزینه یعنی «Swap slippage tolerance» مشخص می‌کنه حداکثر اسلیپیچ چقدر باشه. اسلیپیچ یعنی مقدار درصدی که ممکنه بعد از سواپ، از توکن دریافتی شما کسر بشه. این مقدار به طور پیشفرض روی ۰٫۵ درصد قرار داره. یعنی ممکنه توکن دریافتی شما بعد از عملیات سواپ، تا نیم درصد کمتر از مقدار توافقی باشه. اگه از دریافتی شما بعد تراکنش، بیشتر از ۰٫۵ درصد بخواد کسر بشه، تراکنش برگشت می‌خوره و کلا انجام نمیشه!
در قسمت بعدی، یعنی «Liquidity slippage tolerance» می‌تونید مشخص کنید قیمت در زمان اجرای تراکنش سواپ، تا چقدر مجازه که تغییر کنه. به طور پیشفرض تا ۲٫۵ درصد اوکیه. ولی می‌تونید اینو کمتر هم ست کنید. هرچی اسلیپیچ‌ها روی عدد کمتری ست بشن، احتمال برگشت خوردن تراکنش بیشتر میشه.
گزینه «Versioned Transaction» یه قابلیت جدید در مسیریابی تراکنش‌های سواپ در صرافیه ریدیومه که توی والت فانتوم ازش پشتیبانی میشه و به طور پیشفرض در حالت فعال قرار داره. (بذارید فعال بمونه)
بقیه گزینه‌های این بخش دیگه زیاد مهم نیستن. تنظیمات رنگ و زبان و این بچه‌بازیا!
از بخش تنظیمات خارج میشیم و حالا در نوار بالا، روی آیکون کنار تنظیمات میزنیم. اینجا می‌تونیم در قسمت «Priority Level» مدل پرداخت کارمزد رو برای تمام سرویس‌های صرافی Reydium تعیین کنیم.
در قسمت «Priority Mode» می‌تونید حداکثر کارمزد تراکنش‌هارو مشخص کنید. این بخش برای اصفهانیای عزیز می‌تونه خیلی جذاب باشه 😂 ولی کلا سعی کنید این مقادیرُ زیاد انگولک نکنید. در نهایت یادتون نره قبل خروج از این بخش، دکمه «Save» رو بزنید.
به لطف پیشرفت تلکنولوژی، حالا دیگه می‌تونیم توی دکس‌ها هم به معاملات فیوچرز و پرپچوال دسترسی داشته باشیم. ریدیوم به تازگی بازار پرپچوال رو به سرویس‌هاش اضافه کرده، به همین خاطر ممکنه یه ایراداتی توی معامله کردن پیش بیاد، ولی خالی از لطف نیست که کار با این بخش رو یاد بگیریم.
نکته: بازار پرپچوال همون قراردادهای فیوچرزه با این تفاوت که تاریخ انقضا ندارن.
نکته: برای معامله در بازار پرپچوال ریدیوم، مشابه صرافی‌های متمرکز، ابتدا باید اکانت فیوچرز خودمونو شارژ کنیم. همچنین باید توجه داشته باشید که بخش پرپچوال ریدیوم با رمزارز USDC در بستر سولانا کار می‌کنه. یعنی حتما باید از قبل، توکن USDC داشته باشید (که از بخش سواپ همین صرافی قابل خریده). در ادامه آموزش صرافی ریدیوم، ابتدا، نحوه انتقال پول به اکانت فیوچرز رو یاد می‌گیریم.
از گزینه‌های اصلی منو پایین صفحه، وارد بخش Perpetuals میشیم. تیک‌های موافقت با قوانین رو فعال میکنیم و گزینه «Agree and Continue» رو میزنیم.
حالا باید کیف پول فانتوم خودمونو به بخش Perpetuals متصل کنیم. پس روی دکمه Connect میزنیم و در ادامه، گزینه Phantom رو انتخاب میکنیم.
عملیات اتصال رو تایید میکنیم. بلافاصله بهمون پیام میده که برای فعالیت در این بخش، باید اکانت خودمونو رجیستر کنیم. این رجیستر در سطح اسمارت کانترکته و ربطی به اطلاعات هویتی نداره (آخه خیر سرمون توی یه صرافی غیرمتمرکز هستیم.)
گزینه Register رو میزنیم.
اگه یه موقع پنجره اخطار Register بسته شد، مجدد می‌تونیم در بالا سمت ، روی آیکون کیف پول بزنیم و در ادامه، Sing in رو انتخاب کنیم.
حالا باید تراکنش مربوطه رو تایید کنیم. پس Confirm رو میزنیم و در ادامه دکمه Generate Key رو میزنیم و مجدد تایید میکنیم.
حالا مجدد وارد بخش کیف پول میشیم و Deposit رو میزنیم. اگه دقت کنید، می‌بینید که اهرم یا Leverage ما روی ۱۰ قرار داره و از این بخش قابل تنظیمه. البته حواستون باشه که مقدار اهرم، به مقدار واریزی شما ارتباط داره و نمیشه هر عددی رو براش انتخاب کرد.
در صفحه بعد، تعداد USDC رو برای واریز به اکانت فیوچرز وارد میکنیم و مجدد Deposit رو میزنیم و در تراکنش مربوطه رو تایید میکنیم.
حالا که اکانت فیوچرزمون شارژ شد، بریم که بازارو بریزیم بهم 😇
کارمون ازینجا ببعد، خیلی شبیه بخش فیوچرز صرافی‌های متمرکزه. یعنی اول باید ارز مورد نظرمونو انتخاب کنیم. الان در بازار پرپچوال بیتکوین هستیم. برای رفتن به یه بازار دیگه مثل سوالانا، از بخش بالا سمت چپ، روی علامت BTC میزنیم و SOL رو انتخاب میکنیم.
حالا باید نوع سفارش رو مشخص کنیم. مشابه صرافی‌های متمرکز، سفارش ما می‌تونه یکی از انواع زیر باشه:
الان می‌خوایم به سفارش خرید از نوع Limit Order ثبت کنیم. یعنی خودمون باید قیمت مد نظرمونو برای باز کردن پوزیشن Long تعیین کنیم. مقدار دلخواه خودمونو وارد میکنیم و دکمه Buy/Long رو میزنیم. جزئیات رو بررسی و برای تایید، Confirm Order رو میزنیم.
اگه قیمت سفارش ما با قیمت بازار اختلاف داشته باشه، سفارش ما بلافاصله اجرا نمیشه و می‌تونیم اونو در دفتر سفارش مشاهده و یا لغوش کنیم. الان سفارش ما بلافاصله اجرا شد و حالا ما یه موقعیت لانگ روی ارز SOL داریم که میزان سود و ضررش، مطابق قیمت ارز SOL در نوسانه.
توی بخش پایین صفحه، می‌تونیم پوزیشن خودمونو مدیریت کنیم. برای مثال می‌تونیم حد سود و حد ضرر براش تعیین کنیم و یا تمام یا بخشی از اون رو ببندیم.
در ادامه، با استفاده از گزینه Limit Close، تمام این پوزیشن رو می‌بندیم. یعنی اون نوار آبی رنگ رو تا آخر می‌کشیم سمت راست تا کل حجم پوزیشن انتخاب بشه و در آخر، Confirm میکنیم.
بعد از اینکه رُس بازارُ کشیدید و اکانتتون چاق و چله شد، وقت اینه که پولارو از اکانت فیوچرز به اکانت اصلی توی کیف پول (فانتوم) خودتون منتقل کنید. برای این کار، در صفحه سفارش‌گذاری، روی آیکون کیف پول (در بالا سمت چپ)، بزنید و وارد برخش Withdraw بشید.
حالا می‌تونید تعداد USDC رو برای برداشت مشخص کنید. دکمه Withdraw رو بزنید و Confirm کنید. حدود ۱ دلار شیرینی بچه‌ها ازتون کم میشه و مابقیش بعد از چند دقیقه، توی کیف پولتون واریز میشه.
به یکی از بخش‌های جذاب آموزش صرافی ریدیوم رسیدیم و حالا می‌خوایم کسب درآمد از طریق مشارکت در تامین نقدینگی استخرها رو یاد بگیریم. این کار، یکی از راه‌های کسب درآمد منفعل در دیفای محسوب میشه و طرفداری زیاده داره.
وارد بخش Liquidity صرافی ریدیوم میشیم. اینجا لیست تمام استخرهای موجود ددر این دکس بهمون نمایش داده میشه.
دو نو استخر در ریدیوم وجود داره:
توی بخش Liquidity، در بالا سمت چپ، می‌تونیم انتخاب کنیم که چه نوع استخرهایی بهمون نمایش داده بشن.
به طور مثال، روی استخر SOL-USDC میزنیم تا اطلاعات اونو ببینم.
میریم پایین صفحه و تعداد توکنی که می‌خوایم واریز کنیم رو وارد میکنیم. دقت داشته باشید که به طور کلی، ارزش دلاری هر دو توکن باید برابر باشه، ولی در استخرهای CLMM این قضیه می‌تونه کمی متفاوت باشهو به هر حال، وقتی یکی از کادرها رو تکمیل کنید، کادر دوم متناسب با اون به طور خودکار پر میشه.
در نهایت باید Confirm Deposit رو بزنید و تراکنش مربوطه رو Confirm کنید و تمام.
در آینده، زمانی که بخواید نقدینگی رو از این استخر خارج کنید، تشریف میارید همینجا و با استفاده از گزینه Remove Liquidity و تایید تراکنش، نقدینگیتون رو از استخر خارج می‌کنید و خرج عشق و حالتون می‌کنید.
توکن RAY، رمزارز اختصاصی پلتفرم Raydium محسوب میشه و در بخش استیکینگ، می‌تونید این توکن رو استیک و از سود سالانه حدود ۶ درصدی اون بهره‌مد بشید.
دقت داشته باشید که سود شما از مشارکت در استیکینگ، تا حد زیادی به قیمت خرید شما و نحوه عملکرد این پروژه و در نتیجه، قیمت توکن در زمان خروج از استیک بستگی داره. پس قبل از استیک هر نوع توکنی، حواستون به این پارامترها باشه.
اگه تصمیم به استیک توکن RAY دارید، طبیعتا ابتدا باید یه مقدار RAY بخرید که این کارو به راحتی در بخش Swap می‌تونید انجام بدید. در ادامه، کافیه توی صفحه Staking از قسمت More می‌تونید وارد بشید، تعداد توکن برای استیک رو مشخص و دکمه Stake رو بزنید. بعد از تایید تراکنش مربوطه، استیک شما شروع میشه و روزانه بهتون یه مقدار پاداش پرداخت میشه.
در نهایت برای دریافت پاداش‌ها، می‌تونید از گزینه Harvest استفاده کنید. ایزی.
توی بخش لانچ لب (LaunchLab) صرافی ریدیوم، می‌تونیم توکن اختصاصی خودمون رو بسازیم و براش استخر نقدینگی به وجود بیاریم. داشتن توکن شخصی حس خوبیه، ولی لطفا جوگیر نشید و اگه یه پروژه یا پلتفرم خاص با مارکت و کاربر مخصوص خودتون ندارید، بیخودی توکن نسازید.
به هر حال خوبه که بدونید توی این زمونه، هر کسی می‌تونه خیلی راحت برای خودش توکن بسازه و تبلیغش کنه. این بخش خیلی شبیه قسمت اسپرینگ‌بُرد (Springboard) توی صرافی پنکیک سواپه و فقط کافیه چندتا فیلد اسم، نماد، توضیح کوتاه و لوگو رو تکمیل کنید تا بلافاصه توکن شما روی بلاکچین سولانا ساخته بشه.
طبیعیه که برای پرداخت کارمزد ایجاد توکن، باید مقدار SOL پرداخت کنید. در آخر، توکن شما بلافاصله بعد از پرداخت، ایجاد میشه و توی کیف پولتون قابل مشاهده خواهد بود.
پًل یا بریج (Bridge) یه قابلیت جذاب برای انتقال توکن‌ها بین بلاکچین‌های مختلفه. البته باید بدونیم که بلاکچین‌ها، شبکه‌های ایزوله هستن و یه دارایی نمی‌تونه به صورت عادی بین این شبکه‌ها جابه‌جا بشه. در راه‌کارهایی مثل بریج، میان توکن رو در شبکه مبدا قفل و در شبکه مقصد ایجاد (یا Mint) می‌کنن. به این ترتیب، انگار توکن بین بلاکچین‌ها جابه‌جا شده. (خلاصه توکن واقعا نمی‌تونه بین بلاکچین‌ها جابه‌جا بشه ولی به هر حال، بریج کارُ راه می‌ندازه!)
با استفاده از گزینه More وارد بخش Bridge میشیم. اینجا می‌تونیم توکن‌ها رو بین چند شبکه بلاکچین از جمله سولانا، اتریوم، آولانج و آربیتروم جابه‌جا کنیم. برای شروع، اول باید با استفاده از دکمه Connect، کیف پول خودمونو به این بخش متصل کنیم. این اتصال رو باید ۲ بار، هم قسمت From و هم در قسمت To انجام بدیم.
برای اتصال، هر بار باید مشخص کنید کدوم اکانت کیف پولتون قراره به بریج وصل بشه. ما مثل بخش‌های قبلی، از فانتوم استفاده میکنیم.
اگه بخوایم حدود ۳۰ تا توکن USDC رو از شبکه سولانا به شبکه اتریوم منتقل کنیم، فیلدها رو مشابه تصویر زیر پر میکنیم. اسکرول میکنیم به پایین صفحه و توضیحات رو مطالعه میکنیم.
در نهایت، گزینه Approve رو میزنیم و بعد از Confirm تراکنش در کیف پول فانتوم، باید چند دقیقه منتظر بمونیم تا عملیات انجام بشه.
نکته: عملیات بریج، یکی از پیچیده‌ترین کارها در فضای بلاکچینه. پس اگه حین این عملیات به ارور برخورد کردید یا تراکنشون تایید نشد، باید مجدد و با دقت مراحل رو انجام بدید. همچنین توصیه میشه در اولین تراکنش، مبلغ خیلی بالایی رو وارد بریج نکنید. اول با مبلغ پایین تست کنید و بعد از اینکه به تسلط رسیدید، برید تو کارش.
آموزش صرافی ریدیوم به پایان رسید. الان می‌تونید با استفاده از بخش سواپ و با داشتن کوین SOL، انواع توکن‌های شبکه سوالانا رو بخرید، در بازار فیوچرز (پرپچوال) ترید کنید، توکن اختصاصی خودتونو در بخش لانچ لب بسازید و یا با تامین نقدینگی در استخرهای این دکس، درآمد کسب کنید.
حواستون باشه که مشارکت در استخرها، همیشه با ریسک‌هایی همراهه که مهم‌ترینشون، ضرر ناپایدار یا Impermanent loss هست. اگه نمی‌دونید داستان ضرر ناپایدار از چه قراره، یه سر به درس‌های کوتاهی که در صفحه «برای تازه‌واردها» براتون تهیه کردیم، بزنید.
